Specjaliści – psychologowie, psychoterapeuci, psychiatrzy – a także wiele organizacji pozarządowych bije na alarm. Wszyscy mówią jednym głosem. Co mówią? Że stan kondycji psychicznej naszego społeczeństwa wymaga podjęcia natychmiastowych działań. Na poziomie systemowym, ale nie tylko. To czas, kiedy należy kierować się hasłem „wszystkie ręce na pokład”.
Każde mądre działanie oddolne, które ma na celu wspieranie zdrowia psychicznego, jest na wagę złota.
Szczególnie dużo mówi się ostatnio o kryzysach psychicznych dotyczących dzieci i młodzieży. Statystyki dotyczące prób samobójczych wśród tej grupy społecznej są wręcz dramatyczne – to 2139 przypadków w 2023 roku! 1
Inne statystyki są równie alarmujące. Prawie 4% dzieci w wieku przedszkolnym choruje na depresję. W szkole podstawowej problem ten dotyka 8% dzieci. Liczba ta wzrasta do 20% w szkołach średnich, czyli właściwie co piąte dziecko choruje na depresję. Depresji bardzo często towarzyszą zaburzenia lękowe, które są obecne u prawie 7% dzieci w wieku od 12 do 17 lat. Fundacja „Zobacz... JESTEM” pracuje m.in. nad tym, żeby destygmatyzować rolę rodzica. Zaburzenia psychiczne i kłopoty ze zdrowiem psychicznym pojawiają się w każdym wieku i w każdym środowisku, również w tak zwanych dobrych rodzinach. Generalnie na zdrowie psychiczne składają się liczne aspekty, jak nasza podatność, dziedziczność, nasza biologia, rozwój. Wpływa na nie zawsze wiele czynników 2.
Siła rodziny
Jest wiele składowych, które poprawiają naszą kondycję psychiczną, a nawet pozwolą zabezpieczyć dziecko przed rozwojem depresji lub zaburzeń lękowych. Badania mówią o tym, że ważnym czynnikiem chroniącym jest dobra więź, czyli dobra relacja w rodzinie, ale nie chodzi tutaj jedynie o wspólne przebywanie, czyli czy zjemy razem posiłek, albo razem posprzątamy. Ogromne znaczenie ma tu rozmawianie z dziećmi 3.
Bycie blisko naszych dzieci, towarzyszenie im na co dzień, to droga, która może zapobiegać dramatycznym sytuacjom. Bycie blisko pozwala nam dostrzec rozmaite niepokojące sygnały, ale również, a może przede wszystkim pozwala zbudować relację, dzięki której jesteśmy nasze dziecko wesprzeć, bo je znamy, wiemy jak do niego dotrzeć. Poza tym bliskość, akceptacja, zainteresowanie, które dajemy naszym dzieciom od samego początku i regularnie znacznie zwiększa szanse na to, że dziecko w kryzysowej sytuacji, dziecko, które będzie mieć jakieś problemy, zwróci się z prośbą o pomoc właśnie do nas. Bowiem, będzie czuło, wiedziało, że może na nas liczyć. Jego problem nie zostanie wyśmiany, zbagatelizowany czy pominięty.
Kolejną wartością, jaka płynie z bliskości pomiędzy rodzicem a dzieckiem jest budowanie poczucia wartości. Kiedy dziecko czuje się ważne i zauważane, jego poczucie wartości rośnie. A to właśnie ono jest jednym z ważnych czynników, który chroni przed zaburzeniami psychicznymi. Warto jak najczęściej stwarzać sytuacje, które pozwalają na sprawdzanie siebie, odnoszenie małych sukcesów. Dzięki temu zbudujemy w dziecku także, szalenie ważne dla naszej kondycji psychicznej, poczucie sprawstwa.
Czerwony sygnał – kiedy należy reagować?
Zgodnie ze wskazówkami psychologów naszą uwagę powinna zwrócić każda wyraźna zmiana w zachowaniu naszego dziecka, która trwa dłużej niż dwa tygodnie. Jeżeli nasze dziecko było towarzyskie, a nagle zaczyna się izolować, spędzać czas w samotności, ale także odwrotnie – jeżeli nasze dziecko było raczej wycofane, spokojne, dużo czasu lubiło spędzać w pojedynkę, a teraz stało się „duszą towarzystwa”, wciąż chce wychodzić z domu, ma nagle niespotykane wcześniej pokłady energii.
Należy zwracać uwagę na zmiany dotyczące sposobu odżywiania, zmiany dotyczące snu, uprawiania sportu, a także te dotyczące funkcji poznawczych – pamięci, koncentracji, również te dotyczące grona znajomych.
Jak należy mądrze reagować, kiedy czerwona lampka już się zaświeciła?
Przede wszystkim należy poszukać wsparcia, skorzystać z fachowej pomocy. Nie wolno czekać. Warto także pamiętać, że kiedy choruje dziecko, wsparcia potrzebują również jego rodzice i opiekunowie. Dlatego w projekcie Dziennych Oddziałów Terapeutycznych (DOT) przy fundacji „Zobacz... JESTEM” powstały grupy wsparcia także dla nich. To rodzic bierze na siebie ciężar choroby dziecka, w pewnym sensie staje się osobą współuzależnioną. Tymczasem często to od jego kondycji psychicznej zależy na ile będzie w stanie pomóc młodemu człowiekowi, dlatego rodzice o siebie także powinni dbać.
Hobby jako sprawdzone narzędzie do zapobiegania kryzysom psychicznym u dzieci i młodzieży
Poza relacją z rodziną bardzo ważnym czynnikiem chroniącym zdrowie psychiczne naszych dzieci jest odpowiednio zagospodarowany czas, czyli szeroko rozumiane hobby. Posiadanie pasji, oddawanie się im jest bardzo pomocne w budowaniu wspomnianego poczucia wartości. Ponadto posiadanie pasji rozwija, pomaga się realizować. Dlatego podczas turnusów DOT będą prowadzone warsztaty fotograficzne przy wykorzystaniu smartfonów Xiaomi. Warsztaty odbędą się pod okiem Przemka Chudkiewicza (Hoodkevitza) – fotografa i logoterapeuty. Współpraca Xiaomi z Hoodkevitzem rozpoczęła się w ubiegłym roku projektem fotograficznym o nazwie „Tacy jesteśmy w pełnym obrazku”, a wystawa fotografii, które w jego ramach powstały, została nie przypadkiem otwarta w Międzynarodowy Dzień Zdrowia Psychicznego. Warsztaty fotograficzne są naturalnym kierunkiem dla marki Xiaomi, znanej z doskonałych obiektywów w swoich smartfonach. Chodzi o to, żeby dla dzieci była to forma fajnej i twórczej zabawy. Hoodkevitz potrafi zachęcić dzieciaki do wyszukiwania znaczących i interesujących ujęć. Wyszukiwanie kadru na zadany temat, na przykład „radość”, jest fenomenalną formą wydobywania pozytywnych emocji.