SYNDROM GRUPOWEGO MYŚLENIA
Umiejętności pracy zespołowej uczymy się już od najmłodszych lat i, bez wątpienia, owocuje ona w późniejszym życiu zawodowym. Oprócz wiedzy i doświadczenia jest to jedna z bardziej pożądanych współcześnie kompetencji na rynku pracy.
Praca w grupie nie zawsze wiąże się z podejmowaniem właściwych decyzji. Niekiedy zakłócenia w przepływie informacji oraz niewłaściwe relacje międzyludzkie mogą spowodować pojawienie się tzw. syndromu grupowego myślenia.
Na czym ten proces polega?
Zjawisko myślenia grupowego występuje wtedy, gdy na podjęcie decyzji silniejszy wpływ mają wzajemne relacje członków zespołu niż ich dążenie do znalezienia najkorzystniejszego rozwiązania. Nie ma tu przestrzeni do swobodnej wymiany zdań, dyskusji czy analizy opartej na faktach. W rezultacie działania te skupiają się na uniknięciu konfliktu.
Podstawowe przejawy
- iluzja nieomylności i pewności siebie;
- wymuszenie podporządkowania się normom panującym w danej grupie;
- samocenzurowanie się lidera lub członków grupy (w celu uniknięcia powtarzających się negatywnych reakcji, reszta woli przemilczeć swoją ocenę);
- iluzja jednomyślności (wynika z samocenzury oraz przekonania, że milczenie oznacza zgodę);
- filtrowanie informacji (niedopuszczanie informacji sprzecznych ze „zdaniem” grupy);
- wiara wyłącznie we własną etykę zawodową;
- brak odniesienia do etycznych i moralnych aspektów decyzji;
- lekceważące traktowanie opinii osób spoza zespołu.
Czynniki zwiększające występowanie
Gdy grupa pracuje pod dużą presją, podejmuje decyzję w mocno ograniczonym czasie, wzrasta prawdopodobieństwo wystąpienia syndromu grupowego myślenia. Zjawisko to dotyka przede wszystkim grupy położonej wysoko w hierarchii społecznej, mającej dostęp do informacji tajnych, niedostępnych dla ogółu. Status społeczny, prestiż oraz wysokie kwalifikacje członków grupy sprawiają, że konsekwencje podjętej decyzji mogą zaważyć na ich wizerunku.
Sposoby zapobiegania
W celu uniknięcia negatywnych konsekwencji grupowego myślenia, należy stworzyć jak najlepsze warunki do niezależnego myślenia, szerokiej i wnikliwej analizy różnych rozwiązań. Lider nie powinien zbyt wcześnie wygłaszać swojej opinii, by nie wywierać wpływu na decyzje reszty grupy. Najlepiej, by zajął on postawę bezstronną. Po ustaleniu wstępnej koncepcji warto zorganizować kolejne spotkanie, na którym członkowie mogą ponownie szerzej przedstawić swój pogląd. Dobrym pomysłem jest również alternatywny plan działania. Stworzy to poczucie bezpieczeństwa. Jeśli grupa jest liczna warto rozważyć podział na dwa niezależne zespoły, które potem skonfrontują swoje wizje.