Grupa ryzyka – co to takiego?
Jeśli jesteś jedną z milionów osób, której rodzice, dziadkowie lub inni bliscy krewni nadużywali alkoholu, możesz się zastanawiać, co historia picia w rodzinie oznacza dla Ciebie. Czy problemy z alkoholem są częścią Twojej przyszłości? Czy Twoje ryzyko rozwoju uzależnienia jest większe niż u osób w rodzinach, w których nie było historii alkoholizmu? A jeśli tak – co możesz zrobić by obniżyć ryzyko?
Jak obniżyć ryzyko rozwoju uzależnienia?
Liczne badania naukowe, także wykonane pośród bliźniąt i dzieci alkoholików pokazały, że czynniki dziedziczne wpływają na rozwój choroby alkoholowej. Badania te wskazują, że w przypadku dzieci osób uzależnionych, ryzyko rozwoju uzależnienia jest około pięciokrotnie większe niż w populacji ogólnej. Osoby te są także w grupie podwyższonego ryzyka jeśli chodzi o rozwój wielu innych problematycznych zachowań czy problemów emocjonalnych. Alkoholizm nie jest jednak zdeterminowany jedynie przez geny odziedziczone po rodzicach. W istocie u więcej niż połowy dzieci alkoholików uzależnienie od alkoholu nie rozwija się. Badania wskazują, że wiele czynników wpływa na ryzyko uzależnienia, niektóre je zwiększają podczas gdy inne – zmniejszają.
Kiedy ryzyko rozwoju uzależnienia wzrasta?
Geny to nie jedyne czynniki dziedziczone po rodzicach. To jak rodzice się zachowują i jak traktują siebie nawzajem oraz własne dzieci, także wpływa na rozwój tych ostatnich. Te aspekty życia rodzinnego także oddziałują na ryzyko wystąpienia alkoholizmu. Badacze dowodzą, że ryzyko danej osoby wzrasta gdy w rodzinie są obecne następujące trudności:
- rodzic nadużywający alkoholu jest depresyjny lub cierpi z powodu innych problemów psychologicznych,
- obydwoje rodzice nadużywają alkoholu i innych środków psychoaktywnych,
- rodzic nadużywa alkoholu w sposób zaawansowany/intensywny,
- konflikty prowadzą do agresji oraz przemocy w rodzinie.
Dobra wiadomość jest taka, że wiele dzieci alkoholików, z nawet najbardziej problematycznych rodzin, nie doświadcza w dorosłym życiu problemów z piciem. Tak samo jak historia picia w rodzinie nie gwarantuje, że zostaniesz alkoholikiem, dorastanie w bardzo problematycznej rodzinie z pijącymi rodzicami także tego nie determinuje. Sam fakt, że alkoholizm ma tendencję do powtarzania się z pokolenia na pokolenie, nie oznacza, że dziecko rodzica alkoholika automatycznie zostanie alkoholikiem. Ryzyko jest wyższe, jednak nie musi się to stać. Mając świadomość takiego ryzyka, można podejmować działania, które mogą je zmniejszyć.
Opracował: dr Grzegorz Mączka na podstawie materiałów NIH (National Institute on Alcohol Abuse and Alcoholism).