Człowiek, niepełnosprawność, adaptacja
Psychologiczne problemy osób niepełnosprawnych
Szanowni Słuchacze, nauczyciele , Rodzice,
w dniu dzisiejszym, poświęconym osobom niepełnosprawnym, ja także chciałabym poświęcić im moją uwagę. Z tym problemem spotykam się niemalże na co dzień, bo nie możemy zapominać o tym , że niepełnosprawność to nie tylko ograniczenia fizyczne.
Psychologiczne fazy przystosowania się do niepełnosprawności
FAZA OCZEKIWANIA POPRAWY
jestem chory ale wyzdrowieję (włącznie z całkowitym
wyleczeniem)
uświadomienie sobie swojego stanu zdrowia
traktowanie go jako przejściowy i chwilowy
koncentracja na ciele i wyłapywanie sygnałów świadczących o
poprawie
przekonanie o wyzdrowieniu
poszukiwanie alternatywnych źródeł pomocy
FAZA LAMENTU
przekonanie, że "wszystko stracone"
przypadkowy i gwałtowny charakter (trudna sytuacja, zła
informacja)
depresja, apatyczność, zrezygnowanie, życie traci sens – myśli
samobójcze !
kalectwo bariera nie do pokonania
FAZA OBRONNA PRAWIDŁOWA
Obrona A (zdrowa) - "idę do przodu bez względu
na inwalidztwo"
stawianie nowych celów i realizowanie nowych zadań
gotowość do podjęcia działania o istotnej wartości
usprawnienia ciała by osiągnąć to co wartościowe
akceptowanie położenia życiowego
FAZA OBRONNA NEUROTYCZNA
Obrona B (neurotyczna)
uruchomienie mechanizmów obronnych osobowości
celem zaprzeczenia skutkom inwalidztwa
zbyt duże motywowanie
negacja barier związanych z
kalectwem
(nie wszystko jednak się udaje)
FAZA PRZYSTOSOWANIA
„to jest trudne ale nie takie znowu złe”
zaprzestanie traktowania kalectwa jako bariery blokującej
zaspokajanie własnych potrzeb
bariera uznana za jedną z charakterystycznych właściwości
TYPY REAKCJI OTOCZENIA WOBEC NIEPEŁNOSPRAWNEGO
TROSKI
• przyjęcie postawy odpowiedzialności za osobę
niepełnosprawną
• deklarowanie gotowości do niesienia bezinteresownej
pomocy i współczucia
ODRZUCENIA
• emocjonalne dystansowanie się w celu uniknięcia przykrych
emocji (wstyd, lęk, obrzydzenie…)
• izolacja może przyjąć skrajną formę segregacji
w specjalistycznych instytucjach: DPS, itp .
REAKCJE OTOCZENIA
Reakcję otoczenia rozpatrywać można także
w kontekście procesu: bardzo często członkowie rodziny,
znajomi początkowo okazują wiele troski, zainteresowania.
Kiedy natrafiają z czasem na brak zmiany sytuacji, niechęć
do aktywności chorego, bądź agresję lub postawę
roszczeniową dochodzi do konfliktów i odrzucenia.
W polskim społeczeństwie przeważają reakcje odrzucenia
(niepełnosprawni mają w dalszym ciągu trudności ze
znalezieniem zatrudnienia, zdobyciem wykształcenia czy
znalezieniem partnera, założeniem rodziny).
MECHANIZM ZAPRZECZANIA
Ból towarzyszący uszkodzeniu organizmu prowadzi do
silnego lęku, który uruchamia mechanizm zaprzeczania.
Jest to typowy sposób reagowania wstępnego. Umożliwia
utrzymywanie dotychczasowego wizerunku siebie. Chory
nawet, jeśli posiada świadomość aktualnego stanu zdrowia
bagatelizuje znaczenie uszkodzenia ciała dla dalszego życia,
bądź przyjmuje pogląd o jego tymczasowości.
Mechanizm ten służy neutralizowaniu silnych negatywnych
emocji. Umożliwia opóźnienie konfrontacji człowieka ze
swoją niepełną sprawnością.
Mechanizm ten niekiedy stosują także osoby bliskie. Jest to
bardzo niekorzystne – pogłębia nierealistyczny obraz
sytuacji życiowej niepełnosprawnego
Pozdrawiam serdecznie , Lidia Chmielewska