Alkoholizm jest chorobą niezawinioną, przewlekłą i postępującą. Jest to choroba o tyle specyficzna, że osoba nią dotknięta bardzo długo może nie zdawać sobie sprawy z tego faktu i pomimo oczywistych objawów zaprzeczać istnieniu choroby. Jakie są objawy uzależnienia od alkoholu?

W Polsce stosuje się kryteria diagnostyczne zgodnie z Międzynarodową Statystyczną Klasyfikacją Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-10 (klasyfikacja ICD-11 będzie obowiązywała od 2022 roku), które są zawarte w Klasyfikacji Zaburzeń Psychicznych i Zaburzeń Zachowania ICD-10.

Objawy uzależnienia od alkoholu

Z uzależnieniem od alkoholu mamy do czynienia jeżeli 3 lub więcej z poniższych objawów wystąpią łącznie w okresie przynajmniej miesiąca lub w ciągu ostatniego roku w kilkukrotnych okresach krótszych niż miesiąc:

1. Głód alkoholowy: chory odczuwa silne pragnienie lub poczucie przymusu picia;

2. Upośledzona zdolność kontrolowania zachowań związanych z piciem, tj. trudności w powstrzymaniu się od picia, kontrolowaniu ilości wypijanego alkoholu, kontrolowaniu długości picia („ciągu”);

3. Zespół abstynencyjny: zespół cech fizjologicznych, które występują, gdy picie alkoholu jest ograniczane lub przerywane (drżenie mięśniowe, nadciśnienie tętnicze, nudności, wymioty, biegunki, bezsenność, rozszerzenie źrenic, wysuszenie śluzówek, wzmożona potliwość, zaburzenia snu, niepokój, drażliwość, lęki, padaczka poalkoholowa, omamy wzrokowe lub słuchowe, majaczenie drżenie). Dotyczy również sytuacji, w której chory używa alkoholu lub innej substancji, np. leków, by złagodzić wymienione objawy lub też uniknąć ich wystąpienia;

4. Zmiana tolerancji na alkohol: najczęściej mowa jest o zwiększeniu tolerancji alkoholu. Ta sama dawka alkoholu nie przynosi oczekiwanego efektu, a więc powstaje potrzeba spożycia większych dawek dla wywołania oczekiwanego efektu;

5. Koncentracja życia wokół picia: narastające zaniedbywanie alternatywnych źródeł przyjemności lub zainteresowań, zwiększona ilość czasu przeznaczona na zdobywanie alkoholu lub jego picie, bądź uwolnienia się od następstw jego działania;

6. Picie alkoholu mimo świadomości jego skutków i oczywistych dowodów występowania szkodliwych następstw picia.

Z kolei w Klasyfikacji Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego (DSM-V) zrezygnowano z określeń „nadużywanie alkoholu” oraz „uzależnienie od alkoholu i wyróżniono „zaburzenia związane z piciem alkoholu” (Alcohol Use Disorders). Definiowane są one jako nieprawidłowy wzorzec picia alkoholu prowadzący do wystąpienia istotnych klinicznie objawów fizycznych lub psychicznych o nasileniu łagodnym (1–2 objawy), umiarkowanym (4–5 objawów) lub ciężkim (≥ 6 objawów) spośród niżej wymienionych, występujących łącznie w okresie ostatnich 12 miesięcy. Wymienia się następujące objawy tego zaburzenia:

1. Picie alkoholu w większych ilościach, częściej lub przez dłuższy czas niż się zamierzało pierwotnie.
2. Utrzymujący się przez dłuższy czas zamiar lub co najmniej jedna próba przerwania picia bądź picia kontrolowanego.
3. Znacząca ilość czasu poświęcona w celu uzyskania, użycia alkoholu lub dochodzeniu do siebie po wypiciu alkoholu.
4. Głód alkoholu, silna potrzeba spożycia alkoholu.
5. Powtarzające się używanie alkoholu powodujące niemożność właściwego wypełniania podstawowych obowiązków w pracy, szkole lub w domu.
6. Uporczywe używanie alkoholu pomimo stałych lub nawracających problemów społecznych bądź międzyludzkich, które są skutkiem lub są nasilane przez działanie substancji.
7. Znaczne zredukowanie lub zaniechanie aktywności społecznej, zawodowej i rekreacyjnej z powodu picia alkoholu.
8. Powtarzające się używanie alkoholu w sytuacjach, kiedy stwarza to fizyczne zagrożenie.
9. Picie alkoholu mimo wiedzy, że nawracające problemy zdrowotne lub psychiczne są spowodowane bądź zaostrzane przez picie alkoholu.
10. Potrzeba zwiększania ilości alkoholu, aby osiągnąć pożądany stan intoksykacji lub znacząco zmniejszony efekt z dalszego korzystania z tej samej ilości alkoholu.
11. Zespół abstynencyjny lub używanie alkoholu (bądź substancji o podobnym działaniu) w celu złagodzenia lub uniknięcia objawów odstawienia.

Źródła:

Maciej Frąckowiak, Marek Motyka „Zespół zależności alkoholowej: charakterystyka, fazy rozwoju, metody diagnozowania”, Problemy Higieny i Epidemiologii, 2015 [96(2)]
Iwona Niewiadomska, Marta Sikorska-Głodowicz, „Alkohol. Fakty i mity”, Gaudium, Lublin 2004
Bohdan Woronowicz, „Kliniczne i społeczne aspekty uzależnienia od alkoholu”, 2017. Artykuł do pobrania tu: http://www.akmedcentrum.eu/publikacje/
http://parpa.pl/index.php/szkody-zdrowotne-i-uzaleznienie/uzaleznienie
http://www.akmedcentrum.eu/uzaleznienia/alkohol/