Uzależnienie od alkoholu nie następuje z dnia na dzień. Jest to choroba, której objawy z biegiem czasu znacznie się pogłębiają. Opis poszczególnych etapów choroby pokazuje jej typowy przebieg, choć czasem można zaobserwować nieco odmienny obraz uzależnienia. Jakie są fazy choroby alkoholowej?

Faza I – picie towarzyskie

Jest to etap, w którym spożywanie alkoholu ma charakter głównie towarzyski. Picie alkoholu sprawia przyjemność, a pozytywne doświadczenia z alkoholem powodują, że z biegiem czasu „okazji” do picia zdarza się coraz więcej i coraz częściej – z ochotą – sięga się po kolejne porcje alkoholu. Powoduje to wzrost tolerancji na alkohol – dla uzyskania pożądanego stanu trzeba wypić więcej.

Faza II – ostrzegawcza/zwiastunowa

Na tym etapie pojawia się wiele objawów potwierdzających dalszy rozwój choroby, m.in.: coraz większa koncentracja na alkoholu, szukanie okazji do picia, inicjowanie wypijania „kolejek” alkoholu, lepsze samopoczucie po spożyciu alkoholu – przynosi on ulgę i uwalnia od napięć, stresu. Zaczyna się też tłumaczenie picia, np. nieprzyjemnymi sytuacjami („bo żona nie rozumie”, „bo szef wymaga za dużo”, itp.). Osoba pijąca coraz częściej miewa zaburzenia pamięci (tzw. palimpsesty alkoholowe) – rozpoczęte picie kończy się „urwaniem filmu”, czyli przerwą w życiorysie. Podejmuje też próby ukrywania swojego picia, spożywa alkohol w samotności, pije na kaca.

Faza III – krytyczna

W tej fazie choroby alkoholowej pojawiają się wyrzuty sumienia – „kac moralny”. Głód alkoholu odczuwany jest coraz częściej, głównie jako przymus fizyczny, a „klin” przynosi ulgę. Nasilają się jednocześnie wcześniej występujące objawy. Uzależniony zaprzecza problemom związanym z piciem, samooszukuje się i szuka usprawiedliwień dla picia (np. licznymi okazjami), zaniedbuje pracę, rodzinę. Coraz częściej dochodzi do konfliktów małżeńskich (włącznie ze stosowaniem przemocy wobec członków rodziny) i nieobecności w pracy czy na uczelni. Wzrasta jego agresja, rodzą się problemy z prawem. Uzależniona osoba zaczyna też zaniedbywać wygląd zewnętrzny, nieregularnie się odżywia, podupada na zdrowiu. Dochodzi do obniżenia jej popędu seksualnego. Skupiając się głównie wokół spraw związanych z alkoholem, traci też wcześniejsze zainteresowania. Na przemian pije ciągami i utrzymuje okresy abstynencji, aby w ten sposób udowodnić sobie i innym „silną wolę”. Często też składa przysięgi abstynencji, co jest najlepszym dowodem na jej uzależnienie. Dominują uczucia pustki i beznadziejności.

Faza IV – chroniczna

Dochodzi do całkowitej utraty kontroli nie tylko nad piciem, ale także nad własnym życiem osoby uzależnionej, we wszystkich jego aspektach. Typowe dla tej fazy choroby są: okresy długotrwałego opilstwa, picie poranne, upijanie się w samotności, spadek tolerancji na alkohol, sięganie po alkohole niekonsumpcyjne. Dochodzi do rozpadu więzi rodzinnej, degradacji zawodowej i społecznej. Alkohol staje się głównym celem w życiu, stąd też częste jest wynoszenia rzeczy z domu oraz kradzieże w celu zdobycia alkoholu. Pojawiają się: psychozy alkoholowe (delirium), padaczka alkoholowa, choroby somatyczne (alkoholowa marskość wątroby, polineuropatia alkoholowa – obwodowe uszkodzenie układu nerwowego), otępienie alkoholowe („wtórny analfabetyzm”), skrajne wyczerpanie organizmu.
Jeśli osoba uzależniona nie podejmie decyzji o rozpoczęciu terapii i zaprzestaniu picia, ta faza kończy się śmiercią.

Fazy choroby alkoholowej i momenty rozwoju choroby

Pomiędzy opisanymi fazami występują charakterystyczne momenty wskazujące na rozwój choroby. Pomiędzy fazą picia towarzyskiego a fazą ostrzegawczą dochodzi do tzw. przerw w życiorysie. Jest to związane z niemożnością powstrzymania się od wypijania kolejnych porcji alkoholu i piciem aż do utraty świadomości. Gdy faza ostrzegawcza przechodzi z fazę krytyczną dochodzi do utraty kontroli nad piciem, a następnie – przy przejściu uzależnienia w fazę chroniczną – do utraty kontroli nad własnym życiem.

Sprawdź, jakie są objawy uzależnienia od alkoholu!

Źródła:
Iwona Niewiadomska, Marta Sikorska-Głodowicz, „Uzależnienia. Fakty i mity. Alkohol”, Gaudium, Lublin 2004
Maciej Frąckowiak, Marek Motyka „Zespół zależności alkoholowej: charakterystyka, fazy rozwoju, metody diagnozowania”, Problemy Higieny i Epidemiologii, 2015 [96(2)]
A Ryszkowski, A Wojciechowska, Z Kopański, I Brukwicka , Y Lishchynskyy, M Mazurek, „Objawy i skutki nadużywania alkoholu”, Journal of Clinical Healthcare 1(2015)