Motywacja to zespół czynników pobudzających człowieka do działania, wpływających na jego zachowanie i wyznaczających kierunek oraz natężenie wysiłku. Jest siłą sprawczą, która inicjuje, ukierunkowuje, dynamizuje i podtrzymuje ludzkie zachowanie.
Istotą motywacji jest pewne napięcie wewnętrzne, które uruchamia energię potrzebną do podjęcia wysiłku. Napięcie to rodzi się w wyniku rozpoznania niezaspokojonej potrzeby, braku lub niedoboru czegoś ważnego dla człowieka. Właśnie dlatego motywacja często wiąże się z pragnieniem osiągnięcia konkretnego celu. Silna motywacja pozwala przezwyciężyć przeszkody i trudności na drodze do realizacji założonego zadania.
Motywacja bywa porównywana z paliwem napędzającym ludzką aktywność. Bez niego trudno zmobilizować się i skutecznie działać. Poziom motywacji decyduje zarówno o podjęciu wysiłku, jak i jego intensywności oraz wytrwałości w realizacji celu.
Posiadanie motywacji pozwala:
-Rozpocząć działanie mimo przeciwności
-Wytrwale dążyć do celu pomimo pojawiających się trudności
-Angażować się w zadanie z pełnym poświęceniem
-Osiągnąć zamierzony cel i odczuwać satysfakcję
Wyróżnia się dwa podstawowe źródła motywacji:
Motywacja wewnętrzna – płynie z wnętrza człowieka, z jego systemu wartości, celów, zainteresowań i przekonań. Jej źródłem są potrzeby poznawcze, emocjonalne, rozwojowe i dążenie do samorealizacji. Ten rodzaj motywacji wiąże się z czynieniem czegoś dla własnej satysfakcji i przyjemności.
Motywacja zewnętrzna – wynika z oddziaływania czynników zewnętrznych, takich jak system nagród i kar, pochwały, krytyka, presja otoczenia czy konieczność sprostania określonym wymaganiom sytuacyjnym. Jest ona mniej trwała niż motywacja wewnętrzna, gdyż zanika, gdy ustają bodźce zewnętrzne.
Oba rodzaje motywacji wzajemnie się uzupełniają. Najbardziej efektywna strategia polega na łączeniu motywatorów wewnętrznych i zewnętrznych. Przykładowo, praca którą się lubi, a dodatkowo jest doceniana i nagradzana, daje najwyższą motywację i satysfakcję.