Źródło:
Materiały WWF „ Dieta przyjazna planecie”.
W 2019 roku w czasopiśmie medycznym „The Lancet”1 opublikowano raport na temat aktualnego systemu wytwarzania żywności oraz jego wpływu na środowisko i klimat. Naukowcy wskazują, że globalna produkcja żywności w formie, jaka obecnie funkcjonuje, prowadzi do katastrofy ekologicznej. Rolnictwo odpowiada za emisje dużych ilości gazów cieplarnianych, przez co przyczynia się do dalszego szybkiego wzrostu temperatury naszej planety. Zasoby wody słodkiej na świecie są ograniczone i stale się zmniejszają – rolnictwo jest odpowiedzialne za aż 70–75% całkowitego zużycia słodkiej wody przez ludzkość. Działalność tego sektora gospodarki wiąże się m.in. z wylesianiem, spadkiem różnorodności biologicznej oraz różnego rodzaju zanieczyszczeniami środowiska. Dlatego tez konieczna jest pilna transformacja globalnego systemu żywnościowego.Odpowiedzią na wiele powyższych problemów związanych z produkcją żywności jest, oprócz zmniejszenia poziomu marnowania żywności i zastosowania praktyk rolniczych przyjaznych środowisku, opracowana przez specjalistów dieta planetarna inaczej dieta przyjazna planecie, czyli sposób odżywiania się pozwalający zachować zdrowie oraz charakteryzujący się niskim negatywnym wpływem na środowisko.
Dieta planetarna nie będzie identyczna we wszystkich miejscach na świecie, powinna być elastyczna, ponieważ ludzie mają różne potrzeby i żyją w miejscach zróżnicowanych pod względem klimatycznym oraz kulturowym. Nie chodzi tu o całkowite przeorganizowanie własnej diety – bardziej istotne jest wprowadzenie pozornie niewielkich modyfikacji żywieniowych, które jednak będą pozytywnie wpływały na zdrowie ludzi.
Zastosowanie diety planetarnej na całym świecie oraz dostosowanie do jej założeń systemu wytwarzania żywności pozwoliłoby ograniczyć nadmierną konsumpcję w państwach wysoko rozwiniętych (dzięki czemu zmniejszyłaby się liczba osób z nadwagą lub otyłością, co oznaczałoby poprawę zdrowia wielu mieszkańców), przyczyniłoby się także do zmniejszenia głodu w krajach ubogich. Specjaliści EAT-Lancet wskazują, że upowszechnienie diety planetarnej pozwoliłoby zapobiec zgonom 11 milionów ludzi rocznie. Nie do przecenienia są również korzyści związane ze spowolnieniem tempa zmiany klimatu.
Zasady diety planetarnej
Dieta przyjazna planecie jest:
· Sezonowa
Latem pełna truskawek, porzeczek, czereśni, pomidorów i ogórków.
Jesienią - jabłek, śliwek, orzechów, dyni i papryki.
Zimą postawmy na kiszonki, warzywa korzeniowe, nie bójmy się brukselki i jarmużu.
Wiosną jedzmy rzodkiewki, sałatę, szpinak i kiełki.
Produkty dostępne sezonowo –
czyli zgodnie z czasem ich zbioru maja bogatszy smak i wartość odżywczą niż
produkty uzyskane z upraw szklarniowych i transportowane
z dalekich zakątków świata.
· Lokalna
Wybierajmy to, co rośnie blisko, lub kupujmy produkty z lokalnych źródeł by ograniczać przewożenie produktów, a tym samym zużycie surowców i emisję gazów cieplarnianych. Warto też wiedzieć, że produkty spożywcze (szczególnie owoce, takie jak cytrusy transportowane na duże odległości są poddawane konserwacji, by nie zepsuły się podczas drogi. Do tego celu wykorzystuje się różnorodnych substancji, które mogą negatywnie wpływać na nasze zdrowie.
· Bogata w produkty roślinne
Ich uprawa jest bardziej przyjazna planecie niż chów zwierząt. Jedzmy przede wszystkim warzywa i owoce, chętniej sięgajmy po produkty pełnoziarniste, jak również po strączki, które są bogatym źródłem białka. a ograniczmy spożycie mięsa i innych produktów pochodzących od zwierząt.
· Różnorodna
Im więcej rodzajów produktów jemy, tym bardziej różnorodne są pola i sady, a to pozytywnie wpływa na ich otoczenie oraz odporność upraw na choroby i szkodniki.
· Bogata w produkty świeże i minimalnie przetworzone
Taka żywność jest najzdrowsza i pozwala ograniczać zużycie zasobów potrzebnych do jej wytwarzania. Nie bójmy się kupować owoce i warzywa o nietypowych kształtach i wielkościach. Są to pełnowartościowe produkty .
· Wspiera praktyki rolnicze przyjazne środowisku
Pozwala to chronić różnorodność biologiczną, jakość powietrza, wód i gleby. Jeśli to możliwe wybierajmy produkty ekologiczne lub sami je uprawiajmy lub hodujmy
· Pobudza naszą kreatywność i uczy planowania
Dobre planowanie zakupów i wykorzystanie produktów pomaga w ograniczaniu marnowania żywności. Kreatywnie wykorzystuj produkty, które masz w lodówce.
Polska dieta planetarna – co wybierać- zamiast (przykłady):
siemię lniane - nasiona chia
olej rzepakowy - oleju kokosowego, palmowego
ziemniaki odmian polskich- batatów
jabłka, gruszki, śliwki - kiwi, pomarańczy, ananasów
orzechy włoskie, laskowe, nasiona dyni i słonecznika – piniowych, migdałów, nerkowców
kasza jaglana, gryczana, jęczmienna- qinoa, amarantusa
suszone morele, żurawina, śliwki – daktyli, fig
Pozytywne konsekwencje wprowadzenia diety przyjaznej planecie.
• Redukcja emisji gazów cieplarnianych związanych z produkcją żywności.
• Redukcja utraty różnorodności biologicznej.
• Zmniejszenie rolniczego użytkowania gruntów.
• Zmniejszenie liczby przedwczesnych zgonów.
• Zmniejszenie ryzyka wystąpienia kolejnych pandemii
Podsumowując:
Każdego dnia możemy zrobić coś dobrego dla planety i zarazem dla siebie. Każdy nasz posiłek, może się przyczynić do ratowania środowiska przyrodniczego. Nasza żywność, to, skąd pochodzi, jak jest wytwarzana, ma znaczenie. Im więcej wiemy o tym, co jemy, tym nasze wybory mogą być lepsze – dla zdrowia i dla planety.
Źródło:
Materiały WWF „ Dieta przyjazna planecie”.