Rok 2022 rokiem Konopnickiej i Mackiewicza. W następnym – Szymborska?
Decyzją Sejmu patronami trwającego roku 2022 zostali m.in. Maria Konopnicka i Józef Mackiewicz. Niewykluczone, że w przyszłym roku podobne wyróżnienie spotka Wisławę Szymborską. Oficjalny list trafił już do Sejmu.
Podjąwszy okolicznościowe uchwały, Sejm Rzeczypospolitej Polskiej zdecydował o uhonorowaniu wybitnych postaci, które będą patronować rokowi 2022. Znaleźli się wśród nich także przedstawiciele świata literatury m.in. Maria Konopnicka i Józef Mackiewicz. Patronem został ponadto Romantyzm Polski – epoka, która, jak podkreślono, „określiła naszą narodową tożsamość”.
Twórczyni „Roty”
W maju 2022 roku obchodzić będziemy 180. rocznicę urodzin Marii Konopnickiej, polskiej pisarki, poetki, tłumaczki i publicystki. W przyjętej przez Izbę treści uchwały twórczynię „Roty” nazwano „jedną z najwybitniejszych pisarek w historii literatury polskiej”. Posłowie dodali:
Dokonała przełomu w polskiej literaturze dla dzieci, podnosząc tę dziedzinę pisarstwa na wyżyny artyzmu. Za pomocą utworów literackich protestowała przeciwko antypolskiej polityce zaborców i niesprawiedliwości społecznej. Współorganizowała protest światowej opinii publicznej przeciwko niemieckim represjom wobec dzieci polskich we Wrześni w latach 1901–1902 i ustawom wywłaszczeniowym. Walczyła o prawa kobiet oraz pomagała uwięzionym z przyczyn politycznych przez rosyjskie władze.
Konopnicka była postacią wyjątkową – odważną, wyzwoloną, postępową. Wspierała więźniów politycznych i kryminalnych. Walczyła też o prawa kobiet.
Zadebiutowała i zaczęła pisać, będąc już mężatką. Poślubionemu we wrześniu roku 1862 w kaliskim kościele św. Mikołaja Biskupa Jarosławowi Konopnickiemu wyraźnie nie podobały się literackie ambicje żony. Ta nie zamierzała jednak rezygnować z twórczości. Nie odpowiadała jej rola gospodyni domowej. W jednym z autobiograficznych wierszy przyznała później, że nie mogła znieść narzucanych jej przez męża ograniczeń. Nie zamierzała też pozostawać na jego utrzymaniu. W 1876 roku poetka rozstała się z Jarosławem i wraz z dziećmi przeniosła się do Warszawy, gdzie mieszkała do 1890 roku.
O „Mendlu Gdańskim”, najczęściej ocenianym utworze Marii Konopnickiej w serwisie lubimyczytać.pl, użytkowniczka lacerta pisze:
Niezwykła i bardzo przejmująca lektura, niestety wciąż zbyt aktualna. Maria Konopnicka w swojej noweli pokazuje wiele uczuć – miłość do samego siebie, gorycz niesprawiedliwości, smutek straty i wiele, wiele odwagi. Rozmowa Mendela z zegarmistrzem oraz monolog głównego bohatera poruszyły mnie swoją prawdziwością i jednoczesną prostotą. A postawa studenta ściska za serce i daje nadzieję. Ostatnie słowa, które padają w książce, należą do tytułowego bohatera i są to jedne z najsmutniejszych słów, jakie kiedykolwiek czytałam.
Skazany na śmierć
Przyjmując uchwałę w sprawie uhonorowania Józefa Mackiewicza, posłowie podkreślili, że „w swej twórczości przedstawiał życie mieszkańców pogranicza polsko-litewsko-białoruskiego na tle przełomowych wydarzeń historycznych i odwoływał się do tradycji wielonarodowej I Rzeczypospolitej”.
Przedstawiciele Izby dodali też, że „wielkość jego dorobku wytrwale wspierającego idee: niepodległości Polski, wolności i przyjaznego współistnienia narodów Europy Środkowo-Wschodniej i niezłomnego oporu przeciwko komunizmowi”. Wskazano, że Mackiewicz był ponadto „nieprzejednanym wrogiem totalitaryzmów, szczególnie komunizmu”, a także „poszukiwał wszystkiego, co mogłoby łączyć mieszkańców Europy Środkowo-Wschodniej, w tym antybolszewicką opozycję w Rosji, na drodze ku wolności narodów”.
Warto wiedzieć, że na przełomie lat 1942-1943 pisarza skazano na karę śmierci. Wyrok wydał sąd specjalny Armii Krajowej. Zastrzelenie Mackiewicza odmówił jednak kierujący Egzekutywą AK Sergiusz Piasecki. Decyzję o uniewinnieniu artysty podjął z kolei ppłk Aleksander Krzyżanowski, komendant Okręgu Wileńskiego. Okoliczności wydania wyroku śmierci na Mackiewicza nie są jasne. Niewykluczone, że stała za nim sowiecka agentura w szeregach Armii Krajowej.
Senat upamiętnił Schulza
Warto dodać, że swoich patronów każdego roku wybiera nie tylko Sejm, ale również Senat. Tym razem Izba postanowiła uhonorować między Bruna Schulza, w zwiazku z przypadającą na 2022 rok 130. rocznicą urodzin oraz 80. rocznicą tragicznej śmierci pisarza.
W uchwale ustanawiającej rok autora „Sklepów Cynamonowych” senatowie zwrócili uwagę, że jest on niewątpliwie jednym z najoryginalniejszych twórców polskiej kultury XX w., a jego utwory weszły do kanonu literatury światowej i są znane nawet w najodleglejszych kulturowo rejonach świata.
Rok 2023 dla Szymborskiej?
Wielce prawdopodobne, że jedną z patronek roku 2023 może z kolei zostać urodzona 2 lipca 1923 roku w Kórniku polska noblistka – Wisława Szymborska. Oficjalny list w tej sprawie, wysłany przez fundację poetki, trafił już bowiem na biurko marszałek Sejmu Elżbiety Witek. Jego treść możemy przeczytać w opublikowanym za pośrednictwem Facebooka wpisie.
