INFORMACJA - EDUKACJA - LEPSZA PRZYSZŁOŚĆ VADEMECUM KSZTAŁCENIA USTAWICZNEGO
To ważne kwestie podkreślane przez Międzynarodową Komisję UNESCO do spraw Edukacji XXI.
Zgodnie z definicją opracowaną przez UNESCO (1976) kształcenie ustawiczne to kompleks procesów oświatowych: formalnych, nieformalnych i incydentalnych, które niezależnie od treści, poziomu i metod umożliwiają uzupełnianie wykształcenia w formach szkolnych i pozaszkolnych, dzięki czemu osoby dorosłe rozwijają swoje zdolności, wzbogacają wiedzę, udoskonalają kwalifikacje zawodowe lub zdobywają nowy zawód, zmieniają swoje postawy. Polska definicja ujmuje kształcenie ustawiczne jako proces zdobywania wiedzy, umiejętności i podnoszenia kwalifikacji w kontekście zawodowym. Akcentowana jest tu rola szkół dla osób dorosłych i pozostałych instytucji edukacyjnych biorących udział w procesie nauczania. JAKIE SĄ CELE EDUKACJI USTWICZNEJ? Z dokumentów strategicznych związanych z obecnością Polski w Unii Europejskiej wynikają strategiczne cele, jakie są stawiane systemowi kształcenia ustawicznego w naszym kraju. Celem strategicznym rozwoju procesu kształcenia jest wspomaganie i ukierunkowanie rozwoju osobowości, stymulowanie innowacyjności i kreatywności człowieka. Sprzyjać to będzie wzrostowi konkurencyjności, poprawie organizacji pracy i tworzeniu podstaw rozwoju społeczeństwa opartego na wiedzy. Jest to zgodne z polityką Unii Europejskiej ukierunkowaną na aktywne uczestnictwo w społeczeństwie obywatelskim, osobiste spełnienie, dostosowywanie się do ciągłych zmian i umożliwienie uzyskania zatrudnienia. JAKIE SĄ RODZAJE KSZTAŁCENIA USTWICZNEGO? Zgodnie z wytycznymi Ministerstwa Rozwoju Regionalnego, ramach kształcenia ustawicznego wyróżniamy:
GDZIE PROWADZONE I ORGANIZOWANE JEST KSZTAŁCENIE USTAWICZNE W POLSCE? Dorosłe osoby zainteresowane uzupełnieniem lub podwyższeniem swojego wykształcenia, podnoszeniem kwalifikacji zawodowych oraz dobyciem nowego zawodu mają wiele możliwości, aby kontynuować naukę, m.in. w:
CZYM JEST FORMALNE KSZTAŁCENIE USTAWICZNE? Poprzez formalne kształcenie ustawiczne realizowane w formach szkolnych rozumie się sposoby uzyskiwania i uzupełniania wykształcenia przez osoby dorosłe w szkołach dla dorosłych, dla których zgodnie z ustawą o systemie oświaty stosuje się odrębną organizację kształcenia i do której przyjmowane są osoby mające 18 lat, a także kończące 18 lat w roku kalendarzowym, w którym przyjmowane są do szkoły. Jakie są korzyści z formalnego kształcenia ustawicznego?
DLACZEGO WARTO SIĘ KSZTAŁCIĆ USTAWICZNIE? W dobie dzisiejszej dynamicznie zmieniającej się rzeczywistości nie można już nauczyć się raz na zawsze czy raz na całe życie. Równie trudno uzyskać gwarancję zatrudnienia do emerytury. Gdy o poziomie życia ludzi decyduje ogólny poziom intelektualny społeczeństwa, kształcenie ustawiczne staje się najlepszą inwestycją każdego człowieka. Dzięki niemu dorośli rozwijają swoje zdolności i podnoszą poziom kwalifikacji, co powoduje zmiany w ich postawach społeczno-zawodowych. Proces edukacji ustawicznej zmierza do wszechstronnego rozwoju osobowości, kształtowania uzdolnień i ogólnej sprawności umysłowej człowieka. Zwiększa również w sposób istotny szanse osoby dorosłej na rynku pracy. Potrzeba kształcenia ustawicznego wynika najczęściej z niedostatecznego wykształcenia, jakie zdobyliśmy w szkole. Okazuje się ono często przestarzałe, dlatego pojawia się konieczność jego uzupełniania i kontynuowania. Uczestnictwo w kształceniu ustawicznym zapewnia poprawę sytuacji na rynku pracy, zmniejsza ryzyko utraty pracy oraz przyczynia się do wzrostu dochodów z zatrudnienia. Rozwój edukacji przez całe życie to także sposób na przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu, większy udział w życiu społecznym oraz politycznym kraju. Kształcenie ustawiczne pozwala na stale uzupełnianie kwalifikacji zawodowych, zwiększa innowacyjność i produktywność pracy. Zdobyta podczas edukacji wiedza przekłada się na większe możliwości elastycznego przystosowania się do zmieniającej się rzeczywistości. To z kolei przekłada się na przyśpieszenie tempa zrostu gospodarczego i poprawę warunków życia wszystkich obywateli. Edukacja ustawiczna jest dziś koniecznością, aby w każdym wieku móc stawić czoła wyzwaniom współczesności, również z tej racji, że dzisiejsze społeczeństwo informacyjne jest źródłem intensyfikowania się procesu nieustannego kształcenia się. KSZTAŁCENIE USTAWICZNE W POLSCE A W EUROPIE Polska, na tle pozostałych krajów biorących udział w badaniu, ma jeden z najniższych wskaźników uczestnictwa osób dorosłych w kształceniu ustawicznym, na poziomie porównywalnym z Meksykiem, Portugalią i Węgrami – 2%. W innych krajach europejskich objętych kształceniem ustawicznym objętych przeciętnie jest 3,4% dorosłych. Szwajcaria uzyskała najwyższe wskaźniki uczestnictwa (prawie 13%), natomiast wskaźniki udziału w Wielkiej Brytanii i w państwach Europy Północnej kształtowały się między 6% a 10%. Dorośli w Europie Zachodniej wybierają głównie ustawiczne kształcenie zawodowe, natomiast w Europie Północnej oraz Południowej większy odsetek dorosłych zaangażowanych jest w podstawowe kształcenie zawodowe. Związane jest to z dużą liczbą młodych dorosłych w Europie Północnej i Południowej, pozostających w systemie nauczania podstawowego, podczas gdy młodzi dorośli z innych regionów rozpoczynają pracę na wcześniejszym etapie życia. Inną ciekawą cechą regionalną jest wysoki odsetek dorosłych z Europy Południowej uczestniczących w kursach z zakresu wiedzy ogólnej. Jest to prawdopodobnie spowodowane dużą liczbą niepracujących młodych ludzi w tej części Europy, którzy decydują się na dokształcenie z powodów niezwiązanych z pracą. W Polsce proporcje między podstawowym a ustawicznym kształceniem zawodowym są wyrównane, natomiast poziom zaangażowania w zdobywanie wiedzy ogólnej oraz szkolenia dla bezrobotnych i poszukujących pracy jest bardzo niski. Osoby nisko wykształcone rzadziej uczestniczą w doszkalaniu niż osoby dobrze wykształcone. Przeciętnie tylko 1,6 % nisko wykształconych dorosłych zamieszkałych w krajach Unii Europejskiej uczestniczy w podnoszeniu kwalifikacji. Kraje nordyckie wyróżniają się korzystnie na tle pozostałych, podczas gdy w krajach Europy Wschodniej i Południowej osoby z niskimi kwalifikacjami i niskim poziomem wykształcenia nie otrzymują w podejmowaniu dokształcania istotnego wsparcia, zarówno finansowego jak i motywującego, i prawie w ogóle nie uczestniczą w kształceniu ustawicznym. |