Patrzymy na nich w zaciszu swoich domowych komputerów i podziwiamy. Ich odwagę, siłę, wiarę, że niemożliwe nie istnieje. Dobrze by było gdyby ten podziw był dla nas inspiracją do działania. Nierzadko jest jednak tak, że przekuwamy go w demotywującą zazdrość, która nie przynosi nam nic więcej niż wiadro samokrytycyzmu, które na siebie wylewamy. Zdołowani własną beznadziejnością zakopujemy się coraz głębiej w domowe pielesze marząc, że pewnego dnia i my tacy będziemy... Mija dzień za dniem, inni zdobywają szczyty a my wciąż tkwimy przed własnym komputerem przeglądając zdjęcia znajomych na Facebooku. Myśląc, że Ci to mają szczęście bo się w czepku urodzili.

Skąd wziąć zatem poczucie własnej wartości wystarczające na tyle, żebyśmy nie bali się próbować? Idealnie by było gdybyśmy dostali je od kochających rodziców, którzy zawsze w nas wierzyli, pozwalali popełniać własne błędy, dając poczucie, że nieważne co by się w naszym życiu działo, to zawsze możemy do nich wrócić. Nie oszukujmy się. Mało jest takich rodzin. Nierzadko w zamian za „Zawsze możesz na mnie liczyć” słyszeliśmy „Dlaczego 4+, a nie 5?”, „A co inni dostali?”, „Ty fajtłapo patrz co robisz!” i wiele innych. Wszystkie te zdania mają niesamowite znaczenie dla młodego człowieka. Są wdrukowane w jego pamięć tworząc schemat myślowy, że jest beznadziejny, słaby, niewystarczający. Niewarty kochania, uwagi, pochwały. Wystarczy jedno takie zdanie by powstało błędne przekonanie o sobie. Często jest jednak tak, że nie kończy się na jednym zdaniu a na codziennej krytyce. Towarzyszy temu poczucie niepowodzenia w spełnianiu standardów rodziców, rówieśników czy nauczycieli, poczucie niesprawiedliwości w ciągłym karaniu, którego de facto nie rozumiemy gdyż nie czujemy się winni, ale też poczucie wstydu, odosobnienia, nie pasowania do rodziny i klasy oraz przede wszystkim przekonanie o byciu niewystarczającym. To wszystko powoduje, że tworzymy w naszych głowach opinię o sobie, która jest mierna jak najgłębsze zakamarki oceanu i jest niczym innym jak niskim poczuciem własnej wartości.

Nie tylko wczesne doświadczenia decydują o niskim poczuciu własnej wartości. Równie dobrze nawet u osób bardzo pewnych siebie, z mocnym przekonaniem o własnej sprawczości, praca, w której czują się odrzuceni przez innych, ciągły stres, bieda, czy doświadczenie traumatycznego wydarzenia może sprawić, że ich wiara w siebie zrówna się z poziomem zero

Zrozumienie początków niskiego poczucia własnej wartości jest pierwszym krokiem do zmiany. Kluczowe jest by dostrzec, że wszystkie te stwierdzenia które znajdują się w naszej głowie, powstały gdy nie byliśmy w stanie trzeźwo ocenić ich prawdziwości. Zazwyczaj zamroczeni bólem jaki się wtedy rodził, jak gąbki chłonęliśmy każde zdanie nie zastanawiając się czy jest ono adekwatne do sytuacji. Utworzyliśmy własną samoocenę na podstawie komunikatów zewnętrznych gdyż nie umieliśmy jeszcze sami ocenić sytuacji. Kamieniem milowym jest zatem umiejętność zdystansowania się i zrozumienia, że nasze zdanie o sobie to opinia a nie fakt. Podstawowa różnica między nimi jest taka, że opinię da się zmienić, podczas gdy fakt zawsze pozostanie niepodważalny.

W jaki sposób te pojedyncze zdania z przeszłości wpływają na nasz stan obecny, jak niszczą nasze poczucie własnej wartości? Poprzez zniekształcenie myślenia i interpretacji bieżących zdarzeń. Nie dostrzegamy tego co zrobiliśmy dobrze, ale znakomicie widzimy wszystkie swoje błędy i wady. Gdy odniesiemy sukces, myślimy sobie, że to przecież nic takiego, ale gdy podwinie nam się noga przyjmujemy to jak coś oczywistego . Wpadamy w błędne koło.

Obecna sytuacja, która jest wyzwaniem, aktywuje nasz negatywny schemat myślowy, przez co od razu przewidujemy, że sobie nie poradzimy i się ośmieszymy. Wówczas pojawia się lęk i podejmujemy zachowania zupełnie nieprzydatne. Skupiamy się na stresie jaki odczuwamy, bólu głowy, galopującym sercu, ale też unikamy, odkładamy na później, podejmujemy niepotrzebne środki ostrożności i w efekcie...marnujemy energię, którą powinniśmy wykorzystać na działanie. Nie wyrabiamy się wtedy z materiałem, projekt oddajemy spóźniony i niedokładny, czujemy że nie wykonaliśmy zadania nawet w połowie tak dobrze jak mogliśmy. Po czym biczujemy się myślami że jesteśmy beznadziejni. Wpadamy w przygnębienie, zniechęcenie sobą, poczucie bezradności i najchętniej zamykamy się w domu unikając osób i działań. Stąd już prosta droga do potwierdzenia negatywnego przekonania o sobie samym i niskiego poczucia własnej wartości.

Przerwanie tego błędnego koła i dostrzeżenie, że sami siebie zapędzamy w kozi róg jest pracą syzyfową. Nie jest łatwo zmienić myślenie, które znajduje się w naszych głowach od 10, 15 czy 20 lat. Jednak to, że nie jest łatwo, nie znaczy że jest to niemożliwe- można podnieść poczucie własnej wartości. Da się to zrobić, musimy jedynie pamiętać, że wymaga to ogromnego wysiłku i...czasu. Nic nie dzieje się od razu. Potrzeba regularności, konsekwencji, determinacji i cierpliwości.

Możemy pracować sami, możemy zwrócić się o pomoc do psychoterapeuty lub coacha, albo zapisać się na szkolenia czy kursy samodoskonalenia. Zależy to od głębokości naszych przekonań, naszego stanu psychicznego, wsparcia najbliższych i możliwości finansowych. Niezależnie jednak czy z terapeutą czy bez, codzienne wykonywanie kolejnych kroków ku zbudowaniu nowego systemu przekonań o sobie i świecie przynosi efekty. Trzeba ‘jedynie’ z zaufaniem popatrzeć w przyszłość i uwierzyć, że może nie dziś i nie jutro, ale przyjdzie taki dzień, gdy nasza samoocena zacznie się piąć coraz wyżej i wyżej, a wtedy pomyślimy o sobie „O kurczę jesteś niesamowita. Naprawdę to zrobiłaś!”.

Wtedy, zajęci zdobywaniem swoich szczytów, zapomnimy o bezsensownym scrollowaniu Facebooka i porównywaniu się do innych. Droga przez piekło, ale warto.

Portal mojapsychologia.pl w maju organizuje warsztat rozwoju pewności siebie, który odbędzie się w Krakowie. Po więcej informacji zapraszamy na stronę:
https://mojapsychologia.pl/wydarzenia/krakow/2192,w_poszukiwaniu_wewnetrznej_mocy_pewnosc_siebie_warsztat_rozwoju.html

Źródło:

Melanie J.V. Fennel „Przezwyciężanie niskiego poczucia własnej wartości. Przewodnik samopomocy w oparciu o techniki poznawczo – behawioralne.”